გოჯი ბერის ნაყოფი (Fructus Lycii) - სრული სამეცნიერო მიმოხილვა

შესავალი

მოკლე მიმოხილვა: გოჯი ბერი, ასევე ცნობილი როგორც გოჯი, ან ჩინური მგლის კენკრა, მიეკუთვნება ძაღლყურძენასებრთა ოჯახის მცენარეთა გვარს Lycium. გოჯი ბერის ორი ძირითადი სახეობაა გავრცელებული: ბარბაროსული ლიციუმი (Lycium barbarum) და ჩინური ლიციუმი (Lycium chinense). ეს არის ფოთოლმცვენი ბუჩქი, რომელიც ბოლო წლებში განსაკუთრებით პოპულარული გახდა თავისი სასარგებლო თვისებების გამო. გოჯი ბერის სამშობლოდ ითვლება აზია, განსაკუთრებით ჩინეთი, სადაც მას საუკუნეების მანძილზე იყენებდნენ ტრადიციულ მედიცინაში. დღესდღეობით, გოჯი ბერი ფართოდაა გავრცელებული მთელ მსოფლიოში და კულტივირებულია როგორც საკვები და სამკურნალო მცენარე.

მორფოლოგია

გოჯი ბერი ფოთოლმცვენი ბუჩქია, რომლის სიმაღლე 1-3 მეტრს აღწევს. ღერო სწორმდგომია ან გართხმული, დატოტვილი, დაფარულია პატარა ეკლებით. ფოთლები მარტივია, მოგრძო-ლანცეტა ფორმის, მთლიანი კიდეებით, მონაცვლეობით განლაგებული. ფოთლის სიგრძე 2-7 სმ, სიგანე 0.5-3 სმ. ფოთლები ღია მწვანე ფერისაა. ყვავილები პატარაა, ძაბრისებრი ფორმის, იისფერი ან ღია ვარდისფერი. ყვავილები განლაგებულია ფოთლების იღლიებში სათითაოდ ან ჯგუფურად. ყვავილობს მაისიდან სექტემბრამდე. ნაყოფი წვნიანი, ოვალური ან მოგრძო ფორმის კენკრა, ღია ნარინჯისფერი ან წითელი ფერის. ნაყოფის სიგრძე 1-2 სმ. ნაყოფი შეიცავს მრავალრიცხოვან, წვრილ, მოყვითალო თესლს. ფესვები კარგად განვითარებული ფესვთა სისტემა აქვს.

ქიმიური შემადგენლობა (100 გრამზე)

გოჯი ბერის ნაყოფი მდიდარია ბიოლოგიურად აქტიური ნივთიერებებით. 100 გრამი გოჯი ბერი, საშუალოდ, შეიცავს:

• პოლისაქარიდები: 20-50 გ (Lycium barbarum polysaccharides - LBP).
• კაროტინოიდები: 0.5-1 გ (ზეაქსანტინი, ბეტა-კაროტინი და სხვა).
• ვიტამინები: C ვიტამინი (20-500 მგ), B ჯგუფის ვიტამინები (B1, B2, B6), E ვიტამინი.
• მინერალები: რკინა (8-10 მგ), თუთია (2 მგ), სელენი (50 მკგ), კალციუმი, კალიუმი და სხვა.
• ამინომჟავები: 18 სახეობის ამინომჟავა (5-8 გ), მათ შორის 8 შეუცვლელი.
• ფენოლური ნაერთები: ფლავონოიდები, ფენოლკარბონის მჟავები.
• ცხიმოვანი მჟავები: ლინოლის მჟავა, ალფა-ლინოლენის მჟავა და სხვა.

აქტიური ნივთიერებების სია

ძირითადი აქტიური ნივთიერებები:

• პოლისაქარიდები (Lycium barbarum polysaccharides - LBP): გოჯი ბერის ძირითადი აქტიური კომპონენტები, აქვთ იმუნომოდულატორული, ანტიოქსიდანტური, სიმსივნის საწინააღმდეგო, ნეიროპროტექტორული და ჰიპოგლიკემიური მოქმედება.
• კაროტინოიდები: ზეაქსანტინი, ბეტა-კაროტინი - ძლიერი ანტიოქსიდანტები, იცავენ უჯრედებს თავისუფალი რადიკალების მავნე ზემოქმედებისგან, აუმჯობესებენ მხედველობას.
• ვიტამინი C: ძლიერი ანტიოქსიდანტი, აძლიერებს იმუნურ სისტემას, მონაწილეობს კოლაგენის სინთეზში.
• ფლავონოიდები: აქვთ ანტიოქსიდანტური, ანთების საწინააღმდეგო და კაპილარების გამამაგრებელი თვისებები.
• ფენოლკარბონის მჟავები: ავლენენ ანტიოქსიდანტურ, ანტიმიკრობულ და ანთების საწინააღმდეგო მოქმედებას.

ფარმაკოლოგიური თვისებები

გოჯი ბერის ნაყოფს აქვს შემდეგი ძირითადი ფარმაკოლოგიური თვისებები:

• ანტიოქსიდანტური: იცავს უჯრედებს თავისუფალი რადიკალების მავნე ზემოქმედებისგან, ანელებს დაბერების პროცესს.
• იმუნომოდულატორული: აძლიერებს იმუნურ სისტემას, ზრდის ორგანიზმის წინააღმდეგობის უნარს ინფექციების მიმართ.
• ჰიპოგლიკემიური: არეგულირებს სისხლში შაქრის დონეს, აუმჯობესებს ინსულინის მგრძნობელობას.
• ჰიპოლიპიდემიური: ამცირებს სისხლში ქოლესტერინის და ტრიგლიცერიდების დონეს.
• ანთების საწინააღმდეგო: ამცირებს ანთებით პროცესებს ორგანიზმში.
• ნეიროპროტექტორული: იცავს ნერვულ უჯრედებს დაზიანებისგან, აუმჯობესებს მეხსიერებას და კოგნიტურ ფუნქციებს.
• ჰეპატოპროტექტორული: იცავს ღვიძლს ტოქსინების მავნე ზემოქმედებისგან.
• ანტიკანცეროგენული: ზოგიერთი კვლევის მიხედვით, გოჯი ბერის ექსტრაქტს შეუძლია შეაფერხოს სიმსივნური უჯრედების ზრდა.
• ადაპტოგენური: ზრდის ორგანიზმის ამტანობას ფიზიკური და ფსიქიკური სტრესის მიმართ.
• მატონიზირებელი: აუმჯობესებს საერთო ტონუსს, ხსნის დაღლილობას, ზრდის შრომისუნარიანობას.

გამოყენების სარგებელი

სამეცნიერო კვლევების თანახმად, გოჯი ბერის გამოყენება სასარგებლოა შემდეგ შემთხვევებში:

• იმუნიტეტის დაქვეითება: ხშირი გაციება, ვირუსული ინფექციები.
• ქრონიკული დაღლილობის სინდრომი: ფიზიკური და გონებრივი გადაღლა.
• ტიპი 2 დიაბეტი: როგორც დამხმარე საშუალება სისხლში შაქრის დონის ნორმალიზებისთვის.
• ჰიპერლიპიდემია: როგორც დამხმარე საშუალება სისხლში ქოლესტერინის და ტრიგლიცერიდების დონის დასაქვეითებლად.
• მხედველობის პრობლემები: ასაკობრივი მაკულარული დეგენერაციის პროფილაქტიკა.
• ღვიძლის დაავადებები: როგორც დამხმარე საშუალება ღვიძლის ფუნქციის გასაუმჯობესებლად.
• ნაადრევი დაბერების პრევენცია: ანტიოქსიდანტური თვისებების გამო.

გამოყენების ჩვენებები

გოჯი ბერის ნაყოფის გამოყენება რეკომენდებულია შემდეგ შემთხვევებში:

• იმუნიტეტის გაძლიერება.
• ორგანიზმის საერთო ტონუსის ამაღლება.
• ქრონიკული დაღლილობის სინდრომის მკურნალობა.
• ტიპი 2 დიაბეტის დროს, როგორც დამხმარე საშუალება.
• ჰიპერლიპიდემიის დროს, როგორც დამხმარე საშუალება.
• მხედველობის გაუმჯობესება.
• ღვიძლის ფუნქციის გაუმჯობესება.
• ნაადრევი დაბერების პრევენცია.

გამოყენება ხალხურ მედიცინაში

გოჯი ბერი საუკუნეების მანძილზე გამოიყენება ჩინურ ტრადიციულ მედიცინაში. მას იყენებენ როგორც მატონიზირებელ, იმუნიტეტის გამაძლიერებელ, მხედველობის გამაუმჯობესებელ საშუალებას. ხალხურ მედიცინაში გოჯი ბერის იყენებენ დიაბეტის, ჰიპერტონიის, იმპოტენციის, უძილობის, თავბრუსხვევის, წელის და მუხლების ტკივილის სამკურნალოდ. ასევე გამოიყენება როგორც გამაახალგაზრდავებელი და სიცოცხლის გამახანგრძლივებელი საშუალება.

როგორ გამოვიყენოთ

ზოგადი რეკომენდაციები:

გოჯი ბერი ხელმისაწვდომია სხვადასხვა ფორმით: გამომშრალი ნაყოფი, წვენი, ექსტრაქტი, კაფსულები, ფხვნილი და სხვა. დოზირება და გამოყენების წესი დამოკიდებულია პროდუქტის ფორმაზე და ინდივიდუალურ საჭიროებებზე. რეკომენდებულია დღეში 10-30 გრამი გამხმარი ნაყოფის მიღება.

ნაყენის მომზადება:

• გოჯი ბერის ნაყენის მოსამზადებლად გამოიყენება არაყი ან 40-70% ეთილის სპირტი. 1 წილ გამომშრალ ნაყოფს დაასხით 5 წილი არაყი ან სპირტი, დააყენეთ თავდახურულ ჭურჭელში ბნელ ადგილას 2-3 კვირის განმავლობაში, დროდადრო შეანჯღრიეთ. შემდეგ გაწურეთ. ინახება გრილ, ბნელ ადგილას.

ჩაის მომზადება:

• 1-2 ჩაის კოვზ გამხმარ გოჯი ბერის დაასხით 1 ჭიქა (200 მლ) მდუღარე წყალი, გააჩერეთ 10-15 წუთის განმავლობაში, შემდეგ გაწურეთ.

მშრალი ექსტრაქტის გამოყენება:

მშრალი ექსტრაქტის გამოყენებისას მიჰყევით მწარმოებლის ინსტრუქციას.

კაფსულების გამოყენება:

კაფსულების გამოყენებისას მიჰყევით მწარმოებლის ინსტრუქციას.

სხვა გამოყენების მეთოდები:

გოჯი ბერის ნაყოფი შეგიძლიათ მიირთვათ უმად, დაუმატოთ სალათებში, იოგურტში, დესერტებში, მარცვლეულის ფაფებში. ასევე შეგიძლიათ მოამზადოთ გემრიელი და სასარგებლო წვენი.

გვერდითი მოვლენები

გოჯი ბერის გამოყენებისას გვერდითი მოვლენები იშვიათია. შესაძლოა გამოვლინდეს:

• ალერგიული რეაქციები: ინდივიდუალური აუტანლობის შემთხვევაში.
• საჭმლის მომნელებელი სისტემის დარღვევები: დიდი დოზებით მიღებისას.

უკუჩვენებები

• მომატებული მგრძნობელობა გოჯი ბერის ან მასში შემავალი კომპონენტების მიმართ.
• ორსულობა და ლაქტაციის პერიოდი (უსაფრთხოების შესახებ საკმარისი მონაცემების არარსებობის გამო).
• ბავშვთა ასაკი (12 წლამდე, უსაფრთხოების შესახებ საკმარისი მონაცემების არარსებობის გამო).

გაფრთხილება

გაფრთხილება: გოჯი ბერის გამოყენებამდე, განსაკუთრებით სამკურნალო მიზნებისთვის, აუცილებლად გაიარეთ კონსულტაცია ექიმთან. განსაკუთრებული სიფრთხილეა საჭირო ქრონიკული დაავადებების, მედიკამენტების მიღების ან განსაკუთრებული მდგომარეობების დროს (მაგ., ორსულობა). არ გადააჭარბოთ რეკომენდებულ დოზას.