ხეჭრელა
ხეჭრელა (Rhamnus frangula), ფართოდაა ცნობილი თავისი სამკურნალო თვისებებით. მისი ქერქი, რომელიც საუკუნეების განმავლობაში გამოიყენებოდა ტრადიციულ მედიცინაში, დღესაც აქტუალურია და მრავალი დაავადების სამკურნალოდ გამოიყენება.
ბოტანიკური აღწერა
ხეჭრელა არის 2-6 მეტრი სიმაღლის ბუჩქი ან პატარა ხე, რომელიც ხშირად გვხვდება ტყეებში, მდინარეების ნაპირებზე და ჭაობიან ადგილებში. მისი ქერქი გლუვია, მუქი ნაცრისფერი ან მოყავისფრო შეფერილობის, რომელზეც მრავალი მცირე ზომის თეთრი ლაქაა. ფოთლები ელიფსური ფორმისაა, ყვავილები მომწვანო-მოყვითალო, ნაყოფი კი მრგვალი, შავი კენკრა.
ქიმიური შემადგენლობა
ხეჭრელას ქერქი შეიცავს მრავალფეროვან ბიოლოგიურად აქტიურ ნივთიერებებს, მათ შორის:
- ანტრაგლიკოზიდები: ეს არის ძირითადი აქტიური ნივთიერებები, რომლებიც ხეჭრელას ქერქს საფაღარათო თვისებებს ანიჭებენ. ძირითადი ანტრაგლიკოზიდებია გლუკოფრანგულინი და ფრანგულინი.
- ფლავონოიდები: ეს ნაერთები ანტიოქსიდანტური თვისებებით გამოირჩევიან და ხელს უწყობენ ორგანიზმის დაცვას თავისუფალი რადიკალებისგან.
- ტანინები: ტანინები ანთების საწინააღმდეგო და შემკვრელი მოქმედებით ხასიათდებიან.
- სხვა ნივთიერებები: ხეჭრელას ქერქი ასევე შეიცავს მცირე რაოდენობით ეთერზეთებს, ფისებს, ლორწოს და მინერალურ მარილებს.
ფარმაკოლოგიური თვისებები
ხეჭრელას ქერქის ძირითადი ფარმაკოლოგიური თვისებებია:
- საფაღარათო მოქმედება: ანტრაგლიკოზიდები ასტიმულირებენ ნაწლავის პერისტალტიკას და ხელს უწყობენ ნაწლავების დაცლას.
- ანთების საწინააღმდეგო მოქმედება: ფლავონოიდები და ტანინები ამცირებენ ანთებით პროცესებს ნაწლავებში.
- ანტიმიკრობული მოქმედება: აფერხებს ზოგიერთი ბაქტერიისა და სოკოს ზრდას.
- სპაზმოლიზური მოქმედება: ხსნის ნაწლავების სპაზმს და ამცირებს ტკივილს.
გამოყენება ხალხურ მედიცინაში
ხალხურ მედიცინაში ხეჭრელას ქერქი საუკუნეების განმავლობაში გამოიყენებოდა შემდეგი მიზნებისთვის:
- ყაბზობის მკურნალობა: ეს არის ქერქის ყველაზე გავრცელებული გამოყენება. იგი ეფექტურია როგორც მწვავე, ასევე ქრონიკული ყაბზობის დროს.
- საჭმლის მომნელებელი სისტემის დაავადებების მკურნალობა: ხეჭრელის ქერქი გამოიყენება კოლიტის, ენტერიტის, დისბაქტერიოზის და სხვა დაავადებების სამკურნალოდ.
- ღვიძლისა და ნაღვლის ბუშტის დაავადებების მკურნალობა: ასტიმულირებს ნაღვლის გამოყოფას და ხელს უწყობს ღვიძლის ფუნქციის გაუმჯობესებას.
- კანის დაავადებების მკურნალობა: ნახარში გამოიყენება გარეგანად კანის ანთებითი დაავადებების, ჭრილობებისა და დამწვრობის სამკურნალოდ.
გამოყენების ფორმები
ხეჭრელის ქერქი გამოიყენება შემდეგი ფორმებით:
- ნაყენი: ნაყენი მზადდება 1:5 თანაფარდობით 70%-იან სპირტზე. მიიღება 20-30 წვეთი დღეში 2-3-ჯერ.
- ნახარში: 1 სუფრის კოვზ ხეჭრელის ქერქს დაასხით 1 ჭიქა მდუღარე წყალი, გააჩერეთ 30 წუთი, გადაწურეთ. მიიღეთ 1/2 ჭიქა ძილის წინ.
- ჩაი: 1 ჩაის კოვზ ხეჭრელის ქერქს დაასხით 1 ჭიქა მდუღარე წყალი, გააჩერეთ 10 წუთი, გადაწურეთ. მიიღეთ 1 ჭიქა დღეში 1-2-ჯერ.
დოზირება
ხეჭრელის ქერქის დოზირება დამოკიდებულია პაციენტის ასაკზე, ჯანმრთელობის მდგომარეობასა და მკურნალობის მიზანზე. ზუსტი დოზირების დადგენა უნდა მოხდეს ექიმთან კონსულტაციის შემდეგ.
უკუჩვენებები
ხეჭრელას ქერქი უკუნაჩვენებია შემდეგ შემთხვევებში:
- ორსულობა და ლაქტაცია: შესაძლოა გამოიწვიოს საშვილოსნოს შეკუმშვა და უარყოფითად იმოქმედოს ნაყოფზე.
- ნაწლავთა გაუვალობა: შესაძლოა გააუარესოს ნაწლავთა გაუვალობის მდგომარეობა.
- მწვავე ანთებითი დაავადებები მუცლის ღრუში: შესაძლოა გააძლიეროს ანთებითი პროცესი. ალერგია ხეჭრელაზე: შესაძლოა გამოიწვიოს ალერგიული რეაქციები, როგორიცაა გამონაყარი, ქავილი და შეშუპება.
- გაფრთხილება: ხანგრძლივად გამოყენებამ შესაძლოა გამოიწვიოს ელექტროლიტური დისბალანსი და ნაწლავის ფუნქციის დარღვევა. ამიტომ, მისი გამოყენება უნდა მოხდეს ექიმის მეთვალყურეობის ქვეშ.
დასკვნა
ხეჭრელას ქერქი არის უნიკალური ბუნებრივი საშუალება, რომელიც ეფექტურია მრავალი დაავადების სამკურნალოდ. თუმცა, მისი გამოყენებისას აუცილებელია ექიმთან კონსულტაცია და დოზირებისა და უკუჩვენებების გათვალისწინება.