სპირულინა (Arthrospira platensis)

შესავალი

მოკლე მიმოხილვა: სპირულინა (Arthrospira platensis) არის არა მცენარე, არამედ უძველესი, მიკროსკოპული ციანობაქტერია, იგივე ლურჯ-მწვანე წყალმცენარე, რომელიც ჩვენი პლანეტის ერთ-ერთ პირველ ფოტოსინთეზურ ორგანიზმად ითვლება. აცტეკებისა და აფრიკული ტომების მიერ საუკუნეების განმავლობაში საკვებად გამოყენებული ეს უნიკალური ორგანიზმი, დღეს მსოფლიოში აღიარებულია, როგორც ერთ-ერთი ყველაზე მძლავრი "სუპერ საკვები" (Superfood). მისი უმდიდრესი შემადგენლობა, რომელიც მოიცავს ცილების, ვიტამინების, მინერალებისა და უნიკალური პიგმენტების რეკორდულ კონცენტრაციას, მას შეუცვლელ ბუნებრივ დანამატად აქცევს ჯანმრთელობისა და სასიცოცხლო ტონუსის შესანარჩუნებლად.

ბიოლოგიური აღწერა

სპირულინა არ მიეკუთვნება მცენარეთა სამეფოს. მისი აღწერა განსხვავდება სტანდარტული ბოტანიკური აღწერისგან.

• სამეფო: ბაქტერიები (Bacteria);
• ტიპი: ციანობაქტერიები (Cyanobacteria);
• გვარი: ართროსპირა (Arthrospira);
• სახეობა: Arthrospira platensis;
• სიცოცხლის ფორმა: მიკროსკოპული, მრავალუჯრედიანი, ძაფისებრი ციანობაქტერია;
• სტრუქტურა: ცალკეული ორგანიზმები წარმოადგენენ სპირალურად დახვეულ ძაფებს (ტრიქომებს), რაც მას დამახასიათებელ სახელს აძლევს. იგი ახდენს ფოტოსინთეზს და შეიცავს როგორც მწვანე (ქლოროფილი), ისე უნიკალურ ლურჯ პიგმენტებს;
• გავრცელება: ბუნებრივად იზრდება მაღალი ტუტე რეაქციის მქონე ტბებში აფრიკასა და ცენტრალურ ამერიკაში. სამრეწველო მიზნებისთვის კულტივირდება სპეციალურ, კონტროლირებად წყლის რეზერვუარებში, რაც უზრუნველყოფს მის სისუფთავესა და უსაფრთხოებას;

სამკურნალო ნაწილები

საკვებად და სამკურნალოდ გამოიყენება სპირულინას მთლიანი, საგულდაგულოდ გამხმარი ბიომასა, რომელიც ხელმისაწვდომია ფხვნილის, ტაბლეტებისა და კაფსულების სახით.

შეგროვების წესები:

• კულტივაცია: სპირულინას ზრდიან სპეციალურ აუზებში, სადაც კონტროლდება წყლის ტუტე-მჟავიანობა, ტემპერატურა და სისუფთავე. როდესაც ბიომასა მიაღწევს საჭირო კონცენტრაციას, მას ფილტრავენ, რეცხავენ სუფთა წყლით და აშრობენ სწრაფი გაფრქვევის მეთოდით, რაც უზრუნველყოფს ყველა სასარგებლო ნივთიერების შენარჩუნებას;

ქიმიური შემადგენლობა

სპირულინა გამოირჩევა ნუტრიენტების უაღრესად მაღალი კონცენტრაციით:

• ცილა (60-70%-მდე): შეიცავს ყველა შეუცვლელ ამინომჟავას, რაც მას სრულფასოვან ცილის წყაროდ აქცევს;
• პიგმენტები: შეიცავს უნიკალურ ლურჯ პიგმენტს – ფიკოციანინს, რომელსაც მძლავრი ანტიოქსიდანტური და ანთების საწინააღმდეგო თვისებები აქვს. ასევე მდიდარია ქლოროფილითა და კაროტინოიდებით (განსაკუთრებით ბეტა-კაროტინით);
• ვიტამინები: B ჯგუფის ვიტამინები (B1, B2, B3, B6), ვიტამინი E, K. შენიშვნა: შეიცავს ფსევდო-ვიტამინ B12-ს, რომელიც არ არის ბიოაქტიური ადამიანის ორგანიზმისთვის;
• მინერალები: რკინის, მაგნიუმის, კალიუმის, მანგანუმის, თუთიისა და სელენის შესანიშნავი წყარო;
• ცხიმოვანი მჟავები: შეიცავს გამა-ლინოლენის მჟავას (GLA), რომელიც იშვიათი და სასარგებლო ომეგა-6 ცხიმოვანი მჟავაა;

ფარმაკოლოგიური თვისებები

სპირულინას გააჩნია მრავალმხრივი დადებითი გავლენა ორგანიზმზე:

• ანტიოქსიდანტური და ანთების საწინააღმდეგო: ფიკოციანინი და ბეტა-კაროტინი იცავენ უჯრედებს თავისუფალი რადიკალების დაზიანებისგან და თრგუნავენ ანთებით პროცესებს;
• იმუნომოდულატორული: აძლიერებს იმუნური სისტემის ფუნქციას;
• ჰიპოლიპიდემიური: კვლევები აჩვენებს, რომ სპირულინას შეუძლია დააქვეითოს "ცუდი" ქოლესტერინის (LDL) და ტრიგლიცერიდების დონე, და გაზარდოს "კარგი" ქოლესტერინის (HDL) დონე;
• ანტიალერგიული: ხელს უწყობს ალერგიული რინიტის სიმპტომების შემსუბუქებას ჰისტამინის გამოთავისუფლების ბლოკირების გზით;
• ენერგიის გამაძლიერებელი: უაღრესად მდიდარი ნუტრიენტული შემადგენლობის წყალობით, ებრძვის დაღლილობას და ზრდის სასიცოცხლო ტონუსს;

გამოყენება მედიცინაში:

სპირულინა გამოიყენება, როგორც საკვები დანამატი, შემდეგი მიზნებისთვის:

• ნუტრიენტული დეფიციტის შევსება: განსაკუთრებით ვეგეტარიანელებსა და ვეგანებში, როგორც ცილის, რკინისა და B ვიტამინების წყარო;
• ქოლესტერინის მაღალი დონის კომპლექსური თერაპია;
• ალერგიული რინიტის სიმპტომების შემსუბუქება;
• ქრონიკული დაღლილობისა და ასთენიის დროს, ენერგიის მოსამატებლად;
• ორგანიზმის დეტოქსიკაცია და ზოგადი გაჯანსაღება;

გამოყენება ხალხურ მედიცინაში

აცტეკები სპირულინას ტბა ტესკოკოდან აგროვებდნენ და მისგან ამზადებდნენ ნამცხვრებს, სახელად "ტეკუიტლატლს", რომელსაც როგორც ყოველდღიურ საკვებად, ისე ენერგიის წყაროდ იყენებდნენ ხანგრძლივი ლაშქრობების დროს. აფრიკაში, ჩადის ტბის მიმდებარე ტომები მას დღემდე იყენებენ საკვებად.

გაფრთხილება

გაფრთხილება: სპირულინას ხარისხს და სისუფთავეს გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს!

• არაკონტროლირებად პირობებში გაზრდილი სპირულინა შეიძლება დაბინძურებული იყოს მძიმე მეტალებით (ტყვია, ვერცხლისწყალი) და ტოქსიკური ციანობაქტერიებით (მიკროცისტინები), რომლებიც აზიანებენ ღვიძლს. აუცილებელია მხოლოდ სანდო, სერტიფიცირებული მწარმოებლის პროდუქციის შეძენა;
• უკუნაჩვენებია ფენილკეტონურიის მქონე პირებისთვის, რადგან შეიცავს ამინომჟავა ფენილალანინს;
• სიფრთხილით გამოიყენება აუტოიმუნური დაავადებების დროს;
• ორსულობისა და ლაქტაციის პერიოდში გამოყენებამდე აუცილებელია ექიმის კონსულტაცია;