
გინგკო ბილობას ფოთლები - სრული სამეცნიერო მიმოხილვა
შესავალი
მოკლე მიმოხილვა: გინგკო ბილობა (Ginkgo biloba), ასევე ცნობილი როგორც გინკო, რელიქტური ხეა, რომელიც წარმოადგენს გინგკოს გვარის ერთადერთ შემორჩენილ სახეობას. გინგკო ბილობა უძველესი მცენარეა, რომელიც დედამიწაზე დაახლოებით 270 მილიონი წლის წინ გაჩნდა და ამიტომ მას ხშირად "ცოცხალ ნამარხს" უწოდებენ. წარმოშობით ჩინეთიდანაა, სადაც მას ტაძრების მახლობლად რგავდნენ. დღესდღეობით გინგკო ბილობა ფართოდაა კულტივირებული მთელ მსოფლიოში, როგორც დეკორატიული და სამკურნალო მცენარე. განსაკუთრებით ფასდება მისი ფოთლები, რომლებიც შეიცავენ უნიკალურ ბიოლოგიურად აქტიურ ნივთიერებებს.
მორფოლოგია
გინგკო ბილობას ფოთლები უნიკალურია, ორნაკვთიანი, მარაოსებრი, გრძელი ყუნწით. ფოთლის სიგრძე 5-8 სმ-ია. ფოთლები ღია მწვანე ფერისაა, შემოდგომაზე იღებენ ოქროსფერ-ყვითელ შეფერილობას. ფოთლის ფირფიტა ტყავისებრია, კიდეები სადა ან ოდნავ ტალღოვანი. ფოთლის ზედაპირზე კარგად ჩანს დაძარღვა, ძარღვები დიქოტომიურად იტოტება. ფოთლები ხასიათდება დამახასიათებელი, ოდნავ მძაფრი სუნით.
ქიმიური შემადგენლობა (100 გრამზე)
გინგკო ბილობას ფოთლების ქიმიური შემადგენლობა მდიდარი და მრავალფეროვანია. 100 გრამი გინგკო ბილობას ფოთოლი, საშუალოდ, შეიცავს:
- ფლავონოიდები: 20-25 მგ (კვერცეტინი, კემპფეროლი, იზორამნეტინი, ბილობეტინი, გინგკგეტინი და სხვა).
- ტერპენოიდები: 6-12 მგ (გინგკოლიდები A, B, C, J, M, ბილობალიდი).
- ორგანული მჟავები: გინგკოლის მჟავა, შიკიმის მჟავა, ქინის მჟავა და სხვა.
- პროანტოციანიდინები: 5-10 მგ.
- სტეროიდები: კვალი.
- მინერალური ნივთიერებები: კალიუმი, კალციუმი, ფოსფორი, მაგნიუმი, რკინა და სხვა.
აქტიური ნივთიერებების სია
ძირითადი აქტიური ნივთიერებები:
- ფლავონოიდები: კვერცეტინი, კემპფეროლი, იზორამნეტინი, ბილობეტინი, გინგკგეტინი - აქვთ ანტიოქსიდანტური, ანთების საწინააღმდეგო, კაპილარების გამამაგრებელი თვისებები. აუმჯობესებენ სისხლის მიმოქცევას, განსაკუთრებით თავის ტვინში.
- ტერპენოიდები: გინგკოლიდები A, B, C, J, M - აინჰიბირებენ თრომბოციტების აგრეგაციას, აუმჯობესებენ სისხლის მიმოქცევას, ავლენენ ნეიროპროტექტორულ აქტივობას. ბილობალიდი - აუმჯობესებს მეხსიერებას და კოგნიტურ ფუნქციებს, იცავს ნერვულ უჯრედებს დაზიანებისგან.
- გინგკოლის მჟავა: ავლენს ანტიმიკრობულ აქტივობას, თუმცა დიდი რაოდენობით შეიძლება იყოს ტოქსიკური.
ფარმაკოლოგიური თვისებები
გინგკო ბილობას ფოთლებს აქვთ შემდეგი ძირითადი ფარმაკოლოგიური თვისებები:
- ნოოტროპული: აუმჯობესებს მეხსიერებას, ყურადღების კონცენტრაციას და აზროვნების პროცესებს.
- ანტიოქსიდანტური: იცავს უჯრედებს თავისუფალი რადიკალების მავნე ზემოქმედებისგან.
- ანტიაგრეგანტული: აფერხებს თრომბოციტების აგრეგაციას და ამცირებს თრომბის წარმოქმნის რისკს.
- ვაზოდილატაციური: აფართოებს სისხლძარღვებს, აუმჯობესებს სისხლის მიმოქცევას, განსაკუთრებით თავის ტვინში.
- ანთების საწინააღმდეგო: ამცირებს ანთებით პროცესებს.
- ნეიროპროტექტორული: იცავს ნერვულ უჯრედებს დაზიანებისგან.
გამოყენების სარგებელი
სამეცნიერო კვლევების თანახმად, გინგკო ბილობას ფოთლების გამოყენება სასარგებლოა შემდეგ შემთხვევებში:
- თავის ტვინის სისხლის მიმოქცევის დარღვევა: ამცირებს თავბრუსხვევას, ყურებში შუილს, აუმჯობესებს მეხსიერებას და ყურადღების კონცენტრაციას.
- მეხსიერების დაქვეითება: აუმჯობესებს მეხსიერებას, განსაკუთრებით ხანდაზმულ ასაკში.
- პერიფერიული სისხლის მიმოქცევის დარღვევა: ამსუბუქებს ცივი კიდურების სინდრომს, ტკივილს სიარულის დროს.
- დემენცია და ალცჰეიმერის დაავადება: ანელებს კოგნიტური ფუნქციების გაუარესებას.
- დიაბეტური ანგიოპათია: როგორც დამხმარე საშუალება დიაბეტის დროს სისხლძარღვების დაზიანების პროფილაქტიკისთვის.
- რეინოს სინდრომი: ამცირებს ხელების და ფეხების თითების გაციების შეგრძნებას.
- მაკულოდისტროფია: როგორც დამხმარე საშუალება მხედველობის დაქვეითების პროფილაქტიკისთვის.
გამოყენების ჩვენებები
გინგკო ბილობას ფოთლების გამოყენება რეკომენდებულია შემდეგ შემთხვევებში:
- თავის ტვინში სისხლის მიმოქცევის დარღვევა.
- მეხსიერების დაქვეითება, ყურადღების კონცენტრაციის გაუარესება.
- თავბრუსხვევა, ყურებში შუილი.
- პერიფერიული სისხლის მიმოქცევის დარღვევა.
- დემენციის და ალცჰეიმერის დაავადების მსუბუქი და საშუალო ფორმები.
- დიაბეტური ანგიოპათიის პროფილაქტიკა.
- რეინოს სინდრომი.
- მაკულოდისტროფიის პროფილაქტიკა.
გამოყენება ხალხურ მედიცინაში
გინგკო ბილობა ტრადიციულ ჩინურ მედიცინაში საუკუნეების მანძილზე გამოიყენება. ხალხურ მედიცინაში მას იყენებენ მეხსიერების გასაუმჯობესებლად, თავბრუსხვევის, ყურებში შუილის, პერიფერიული სისხლის მიმოქცევის დარღვევის, ასთმის, ხველის, შარდის შეუკავებლობის სამკურნალოდ. ასევე, იყენებენ როგორც მატონიზირებელ და სიცოცხლის გამახანგრძლივებელ საშუალებას.
როგორ გამოვიყენოთ
ზოგადი რეკომენდაციები:
გინგკო ბილობას ფოთლები ხელმისაწვდომია სხვადასხვა ფორმით: გამომშრალი ფოთლები, ნაყენი, ჩაი, კაფსულები, ექსტრაქტი და ასე შემდეგ. დოზირება და გამოყენების წესი დამოკიდებულია პრეპარატის ფორმაზე.
ნაყენის მომზადება:
- გინგკო ბილობას ნაყენის მოსამზადებლად, როგორც წესი, გამოიყენება არაყი ან 40-70% ეთილის სპირტი. 1 წილ გამომშრალ ფოთლებს დაასხით 5 წილი არაყი ან სპირტი, დააყენეთ თავდახურულ ჭურჭელში ბნელ ადგილას 2 კვირის განმავლობაში, დროდადრო შეანჯღრიეთ. შემდეგ გაწურეთ. ინახება გრილ, ბნელ ადგილას.
ჩაის მომზადება:
- 1-2 ჩაის კოვზ გამომშრალ ფოთლებს დაასხით 1 ჭიქა (200 მლ) მდუღარე წყალი, გააჩერეთ 10-15 წუთის განმავლობაში, შემდეგ გაწურეთ.
მშრალი ექსტრაქტის გამოყენება:
მშრალი ექსტრაქტის გამოყენებისას მიჰყევით მწარმოებლის ინსტრუქციას.
კაფსულების გამოყენება:
კაფსულების გამოყენებისას მიჰყევით მწარმოებლის ინსტრუქციას.
სხვა გამოყენების მეთოდები:
გინგკო ბილობას ფოთლების გამოყენება ინჰალაციისთვის ან აბაზანისთვის არ არის ტიპიური.
გვერდითი მოვლენები
გინგკო ბილობას ფოთლების გამოყენებისას გვერდითი მოვლენები იშვიათია. შესაძლოა გამოვლინდეს:
- საჭმლის მომნელებელი სისტემის დარღვევები: გულისრევა, დიარეა, დისკომფორტი მუცლის არეში.
- თავის ტკივილი, თავბრუსხვევა.
- ალერგიული რეაქციები: კანზე გამონაყარი, ქავილი (იშვიათად).
უკუჩვენებები
- მომატებული მგრძნობელობა გინგკო ბილობას ან მასში შემავალი კომპონენტების მიმართ.
- ორსულობა და ლაქტაციის პერიოდი (უსაფრთხოების შესახებ საკმარისი მონაცემების არარსებობის გამო).
- ბავშვთა ასაკი (12 წლამდე, უსაფრთხოების შესახებ საკმარისი მონაცემების არარსებობის გამო).
- სისხლდენისადმი მიდრეკილება.
- ეპილეფსია.
გაფრთხილება
გაფრთხილება: გინგკო ბილობას ფოთლების გამოყენებამდე, განსაკუთრებით სამკურნალო მიზნებისთვის, აუცილებლად გაიარეთ კონსულტაცია ექიმთან. განსაკუთრებული სიფრთხილეა საჭირო ქრონიკული დაავადებების, მედიკამენტების მიღების ან განსაკუთრებული მდგომარეობების დროს (მაგ., ორსულობა). არ გადააჭარბოთ რეკომენდებულ დოზას. გინგკო ბილობას შეუძლია გააძლიეროს ანტიკოაგულანტების (სისხლის გამათხელებლების) მოქმედება, ამიტომ მათი ერთდროული მიღება რეკომენდებული არ არის.